ІСТОРИЧНІ ЗНАННЯ У ВИХОВНІЙ РОБОТІ В ПОЛЬСЬКІЙ АРМІЇ У 1921–1939 рр.
Анотація
Морально-патріотичні настрої населення країни – важливий елемент її воєнного потенціалу. У міжвоєнній Речі Посполитій майже третину її людності становили національні меншини, часто байдуже, а інколи вороже налаштовані до Польщі. Ці настрої новобранці приносили у військо, що виявилося справжнім викликом для військово-політичного керівництва країни у перші повоєнні роки. З огляду на це, виховна робота повинна була не лише забезпечити порядок в армії, а й сприяти асиміляції і інтеграції представників національних меншин у польське суспільство. Найдієвішою формою виховної роботи стали лекції, бесіди, під час яких новобранців ознайомлювали з різними аспектами життя країни: політичними, соціально-економічними, культурно-релігійними тощо. Крім того, командири деяких частин, велику частку солдатів в яких становили представники національних меншин, проводили лекції на історичну тематику, з метою продемонструвати, що українці й інші національні меншини Речі Посполитої віддавна і в згоді жили з поляками, спільно боролися проти зовнішніх ворогів.
Ключові слова: польська армія, виховна робота, українці, русини, поляки, Східна Галичина.
Повний текст:
PDFПосилання
REFERENCES
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.303.4 (Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) 1921–1939), sygn. 2510 (Raporty i meldunki DOK oraz KOP o stanie dezercji żołnierzy WP do Niemiec, ZSSR, Czechosłowacji i na Litwę; protokoły przesłuchań podejrzanych o szpiegostwo; prasa). (in Polish).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.303.4 (Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) 1921–1939), sygn. 2511 (Raporty narodowościowo-polityczne i wojskowe oddz. II Sztabu DOK VI; sprawozdanie z działalności i raporty kwartalne ze służby kontrwywiadu SRO DOK VI; wykazy stanu narodowościowego, wyznaniowego i dezerterów; wyniki dochodzenia w sprawie propaganndyy niemieckiej w 49 pp; statystyka oraz plan zlikwidowania spraw szpiegowskich). (in Polish).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.303.4 (Oddział II Sztabu Głównego (Generalnego) 1921–1939), sygn. 2676 (Komunikaty i referaty informacyjne Oddz. II dot. “Obcych narodowości w armii polskiej” i raporty narodowościowe DOK VII.). (in Polish).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.303.5 (Oddział III Sztabu Generalnego), sygn. 206 (Programy pracy kulturalno-oświatowej w wojsku; sprawozdania kwartalne z akcji; artykuły okolicznościowe; plany wydawnicze dot. spraw ogólnowojskowych; uruchomienie kursu oświatowego dla młodszych oficerów). (in Polish).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.303.5 (Oddział III Sztabu Generalnego), sygn. 208 (Sprawa wydawnictw periodycznych i okolicznościowych uroczystości; miesięczne sprawozdania z pracy kulturalno-oświatowej). (in Polish).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.320.68, sygn. 162 (Wytyczne do wyszkolenia i koncentracji; instrukcje i zarządzenia szkoleniowe, wychowawcze i kulturalno-rozrywkowe; raport wojskowo-narodowościowy). (in Polish).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.371.1/А (Samodzielny Referat Informacyjny Dowództwa Okręgu Korpusu nr I Warszawa), sygn. 29 (Antypaństwowa agitacja Rusinów i postępowanie z rekrutami obcych narodowości; miesięczne wykazy zmian funkcjonariuszy cywilnych przez dowódcę Okręgu Korpusu I; listy kwalifikacyjne pracowników cywilnych). (in Polish).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.371.1/А (Samodzielny Referat Informacyjny Dowództwa Okręgu Korpusu nr I Warszawa), sygn. 32 (Utworzenie Ekspozytury Samodzielnego Referatu Informacyjnego przy Dowództwie Okręgu Korpusu I; zarządzenia i instrukcje dotyczące zwalczania komunizmu w wojsku, akcje dywersyjne komunistów; wytyczne dla oficerów informacyjnych oraz instrukcje o pracy narodowościowej; opisy powiatów – mniejszości narodowe; organizacja “Zakon Krzyża i Miecza“; sprawa oficerów ukraińskich przydzielonych do armii polskiej). (in Polish).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.371.2/A Samodzielny Referat Informacyjny Dowództwa Okręgu Korpusu nr II Lublin, sygn. 88 (Kwartalne raporty polityczno-narodowościowe oraz półroczne wojskowo-narodowościowe dotyczące ogólnej sytuacji politycznej, działalność partii legalnych i nielegalnych, spraw narodowościowych i wojskowych). (in Polish).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.371.5/А (Samodzielny Referat Informacyjny Dowództwa Okręgu Korpusu nr V Kraków), sygn. 204 (Meldunki i wykazy imienne dotyczące dezercji z wojska w miesiącach 1–11.1923, z oddziałów podległych DOK V oraz przyczyny dezercji i narodowość dezerterów). (in Polish).
Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, zesp. I.371.5/А (Samodzielny Referat Informacyjny Dowództwa Okręgu Korpusu nr V Kraków), sygn. 394 (Raporty na temat działalności dywersyjnej żołnierzy z mniejszości narodowych w oddziałach WP na terenie DOK V; komunikaty informacyjne DOK V dot. spraw narodowościowych i służby oficerów obcych narodowości w WP; wykaz oficerów rezerwy obcych narodowości (określenie lojalności)). (in Polish).
Entsyklopediia istorii Ukrainy: T. 5: Kon – Kiu / Redkol.: V. A. Smolii (holova) ta in., (Kyiv: Naukova dumka, 2008). (in Ukrainian).
Entsyklopediia istorii Ukrainy: T. 9: Pryl–S / Redkol.: V. A. Smolii (holova) ta in., (Kyiv: “Naukova dumka”, 2012). (in Ukrainian).
Ignatowicz, Aneta. Żołnierskie Szkoły Nauczania Początkowego (1919–1939), (Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008) (in Polish).
Instrukcje o pracy oświatowo-kulturalnej i wychowawczej w wojsku, (Warszawa, 1931). (in Polish).
Kęsik, Jan. Naród pod bronią. Społeczeństwo w programie polskiej polityki wojskowej 1918–1939, (Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1998), 198. (in Polish).
Kęsik, Jan. Praca oświatowo-wychowawcza wśród mniejszości narodowych w Wojsku Polskim 1918–1939 [w:] Mniejszości narodowe i wyznaniowe w siłach zbrojnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939, red. Zbigniewa Karpusia, Waldemara Rezmera. (Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopiernika, 2001): 209–232. (in Polish).
Krotofil, Maciej. Ukraińcy w Wojsku Polskim w okresie międzywojemmyn [w:] Mniejszości narodowe i wyznaniowe w Siłach Zbrojnych Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939, pod redakcją Zbigniewa Karpusia, Waldemara Rezmera, (Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2001), 123–152. (in Polish).
Kusiak, Franciszek. Życie codzienne oficerów Drugiej Rzeczypospolitej, (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992). (in Polish).
Madajczyk, Czesław. Dokumenty w sprawie polityki narodowościowej władz polskich po przewrocie majowym, Dzieje Najnowsze, 3 (1972): 135–159. (in Polish).
Mraka, Ihor. Dezertyrstvo ukraintsiv u polskomu viisku: motyvy, masshtaby, Przegąd Środkowo-Wschodni, 5 (2020): 237–283. (in Ukrainian).
Mraka, Ihor. Dezertyrstvo viiskovosluzhbovtsiv polskoi armii do radianskoi Ukrainy (1922–1939), Visnyk Lvivskoho universytetu. Seriia istorychna. Spetsialnyi vypusk: na poshanu profesora Romana Shusta, (Lviv, 2019): 604–618. (in Ukrainian).
Nauka obywatelska (Tematy do pogadanek), (Warszawa, 1936). (in Polish).
Odziemkowski, Janusz. Praca wychowawcza w armii II Rzeczypospolitej, Niepodległość i Pamięć, t. 5, 1(10) (1998): 201–211. (in Polish).
Reszutek, Lucjan. Metody i formy pracy kulturalnej w garnizonie siedleckim w latach 1922–1939, Szkice Podlaskie, 10 (2002): 85–91. (in Polish).
Rezmer Waldemar, Nauczanie przymusowe w Wojsku Polskim w okresie międzywojennym i jego rola w kształtowaniu propaństwowych postaw poborowych [w:] Wychowanie a polityka. Tradycje i współczesność, red. Witold Wojdyła, Michał Strzelecki, (Toruń: Wadawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopiernika, 1997), 165–177. (in Polish).
Wasilewski, Leon. Ruski, rusiński czy ukraiński?, Sprawy Narodowościowe, 4 (1927): 388–392. (in Polish).
Wychowanie obronne w Polsce, red. naukowa L.Wyszczelski, M.Wiśniewska, (Siedlce, 2007) (in Polish).
Wyszczelski, Lech. Edukacja i wychowanie żołnierza-obywatela Wojska Polskiego w latach 1926–1934, Przegląd Historyczno-Oświatowy, 1–2 (2000): 5–20. (in Polish).
Zashkilniak, Leonid i Krykun, Mykola. Istoriia Polshchi. Vid naidavnishykh chasiv do nashykh dniv, (Lviv, 2002). (in Ukrainian).
DOI: http://dx.doi.org/10.30970/fhi.2024.25.4547
Посилання
- Поки немає зовнішніх посилань.