СТАНОВЛЕННЯ АДМІНІСТРАТИВНОГО СУДОЧИНСТВА НА ПОЛЬСЬКИХ ЗЕМЛЯХ У 1795–1918 РОКАХ

Yurii Yurevych

Анотація


Стаття присвячена історичним процесам становлення адміністративного судівництва на польських землях у 1795–1918 роках. Досліджено французькі, австрійські та німецькі витоки і впливи на польську систему адміністративної юстиції. Охарактеризовано формування механізмів вирішення публічно-правових спорів у Варшавському князівстві (1807–1815) та Польському царстві (1815–1867). Проаналізовано організацію та діяльність Державної Ради, префектурних рад і воєводських рад як органів адміністративного судочинства.
З’ясовано особливості австрійської моделі адміністративної юстиції, яка поширила чинність на польські землі з 1876 року. Її зміст полягав у функціонуванні єдиної інстанції – Адміністративного трибуналу у Відні. Попри відсутність інших інстанцій, Адміністративний трибунал був касаційним судом, а тому не здійснював розгляду фактичного стану публічно-правового спору. Висвітлено прусську модель адміністративної юстиції, що діяла на польських землях у складі Німецької імперії. Прусська модель адміністративного судівництва була трирівневою та триінстанційною. Дві перші ланки цієї системи становили органи виконавчої влади та місцевого самоврядування. Третьою ланкою був професійний орган адміністративного судочинства – Вищий адміністративний трибунал у Берліні.


Ключові слова


адміністративна юстиція, Адміністративний трибунал, органи публіч-ного управління, Державна Рада, судді

Повний текст:

PDF

Посилання


Dzikovsky, M. (2019). Administratyvnyj trybunal Avstrii, joho funktsii ta povnovazhennia. Aktual'ni problemy prav liudyny, derzhavy ta pravovoi systemy: Mater. XVIII stud.-aspir. nauk. konf., m. Lviv (18–19 kvitnia 2019 r.). Lviv: Ivan Franko National University of Lviv, Faculty of Law. 28–30.

Kondratiuk, O. V. (2006). Sudova systema ta sudochynstvo u Halychyni v skladi Avstro-Uhorschyny (1867–1918 rr.) : dys. … kand. iuryd. nauk : 12.00.01.

Reshota, V. V. (2020). Anhlosaksons'ka model' administratyvnoi iustytsii. Lviv: Spolom.

Rustamova, S. M. (2011). Institut administrativnoj yusticii v zakonodatel'stve vremennogo pravitel'stva. Vestnik Dagestanskogo gosudarstvennogo universiteta, 2.

Yas', O. V. (2013). Tsarstvo Pol's'ke. Entsyklopediia istorii Ukrainy: u 10 t. / V. A. Smolij (chairman of the editorial board). Kyiv: Naukova dumka.

Dziadzio, A. (2001). Monarchia konstytucyjna w Austrii (1867–1914). Władza – Obywatel – Prawo. Kraków.

Grzybowski, K. (1982). Historia państwa i prawa Polski. Vol. IV. Od uwłaszczenia do odrodzenia Państwa. Warszawa: PWN.

Kallas, M. (2007). Ustrój konstytucyjny Księstwa Warszawskiego. Przegłąd Sejmowy, XV, 5 (82). 11–31.

Korobowicz, A., Witkowski, W. (1994). Funkcje sądowe organów administracji lokalnej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim. Czasopismo Prawno-Historyczne, Vol. 45, 1–2. 139–157.

Korobowicz, A., Witkowski, W. (2012). Historia ustroju i prawa polskiego (1772–1918). Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Langrod, J. S. (1925). Zarys sądownictwa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem sądownictwa administracyjnego w Polsce. Warszawa: Bibljoteka Polska.

Mąkosa, M. (2014). Sądownictwo administracyjne w Polsce do 1939 roku. Geneza-Ustrój-Funkcjonowanie. Radom: Radomskie Towarzystwo Naukowe.

Płaza, S. (1998). Historia prawa w Polsce na tle porównawczym. Part 2: Polska pod zaborami. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Redzik, A. (2019). Początki sądownictwa administracyjnego w monarchii habsburskiej w świetle prasy z epoki i opinii prawników galicyjskich. Próba utworzenia sądownictwa administracyjnego w Galicji w 1907 r. W 95. rocznicę utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego 1922–2017 / A. Rossmanith (ed.). Warszawa: Naczelny Sąd Administracyjny, 2019. 25–47.

Sadłowski, M. P. (2020) Gereza, ustrój i orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego do 1989 r.: Praca doktorska. Warszawa.

Tarnowska, A. (2015). Pruskie sądy administracyjne gwarantem praw podmiotowych? Organizacja sądów i praktyka orzecznicza Najwyższego Sądu Administracyjnego (OVG) a prawa polskiej mniejszości narodowej (1875–1914). Czasopismo Prawno-historyczne, Vol. LXVII, 2. 61–85.

Tarnowska, A. (2006). Sądownictwo administracyjne II RP a pruski model sądownictwa administracynego. Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego, Vol. 9, 2. 415–444.

Tradycje sądownictwa adminstracyjnego w Polsce. Retrieved from http://www.nsa.gov.pl/-historia/tradycje-sadownictwa-administracyjnego-w-polsce,news,15,6.php

Turłukowski, J. (2016). Admistrative justice in Poland. Brics Law Journal, Vol. III, Issue 1. 124–152.

Ustawa Konstytucyjna Księstwa Warszawskiego z dnia 22 lipca 1807 r. (1990). Konstytucje w Polsce : 1791–1990 / Kołodziejczyk T., Pomianowska M. (eds). Warszawa: Przemiany. 37–41.




DOI: http://dx.doi.org/10.30970/vla.2022.74.110

Посилання

  • Поки немає зовнішніх посилань.