ПРИЧИНИ ОПІДЗОЛЕНОСТІ ҐРУНТІВ

Fedir Topolnyi, Olha Helevera

Анотація


Із виникненням ґрунтознавства як науки тривають дискусії щодо походження генетично близьких до чорноземів, проте розташованих дещо північніше основних масивів останніх – сірих опідзолених і дерново-підзолистих ґрунтів, особливо тих із них, які тривалий час знаходяться не під лісовою рослинністю. Здебільшого вітчизняні дослідники вважають, що визначальним у формуванні певного типу ґрунтів є тип рослинності. Гумус може утворюватись лише з опаду трав. На чорноземах типових завжди була трав’яниста формація, а на чорноземах опідзолених або сірих опідзолених ґрунтах, у тім числі на дерново-підзолистих ґрунтах, – були ліси. Така ідея про визначальну роль рослинності у формуванні типів ґрунтів виникла у В. Докучаєва під час дослідження ґрунтів Нижньогородської губернії. Альтернативні погляди, зокрема праці О. Набоких, отримували різкі заперечення і були забутими. У другій половині ХХ століття почали з’являтися праці, які не підтверджують поширену у вітчизняних учених думку, ніби під лісовою рослинністю не може утворюватись гумус. Під лісом ґрунт кисліший, адже з кореневими виділеннями надходить у ґрунт більше іонів водню, які підкислюють середовище, чим сприяють засвоєнню важкорозчинних поживних елементів, зокрема, фосфору. Різноманіття ґрунтів рівнинних територій України, здебільшого, визначається особливостями водного режиму. Якщо гідротермічний коефіцієнт близький до 1,0 – формуються чорноземи типові. Незначне промивання ґрунтової товщі зумовлює вилуговування лужноземельних елементів – формуються чорноземи вилугувані. Значне промивання виносить з верхніх горизонтів не лише розчинні сполуки, а й частково мулисту фракцію: внаслідок процесу знемулювання формуються чорноземи опідзолені. З послабленням дернового процесу нагромадження гумусу зменшується: формуються темно- сірі та сірі опідзолені ґрунти.


Ключові слова


ґрунт, опідзолення, водний режим, типи рослинності.

Повний текст:

PDF

Посилання


Afanaseva, E. A. (1958). Chernozems of the Streletsky Steppe. Moscow, 18 pp. (in Russian).

Gercyk, V. V., & Rode, A. A. (1979) Layered regime and moisture reserve in virgin, powerful chernozems under an inconspicuous steppe and oak forest. Pochvovedenie, 3, 59–75. (in Russian).

Gogolyev, I. M. (1965). Some questions of the genesis of brown forest soils of the Soviet Carpathians. Moscow, 40 рр. (in Russian).

Dokuchaev, V. V. (1950). Sochineniya Works t.V. The Nizhygorodskyi works of 1882-1887. chast vtoraya. Moscow - Leningrad: AN SSSR. 664 pp. (in Russian).

Dokuchaev, V. V. (1954). Selected works. Moscow: Selhozizdat, 708 pp. (in Russian).

Dolgopolova, N. N. (1948). Physical and agrochemical characteristics soils of the foreststeppe profi le in the conditions of the Central-Chernozem Reserve. Trudy CentralnoChernozemnogo gosudarstvennogo zapovednika. Moscow: 2, 5–77 (in Russian).

Ienni, G. (1948). Factors of soil formation. Moscow: Izd. Inostrannoj literatury, 347 pp. (in Russian).

Kanivec, S. V., Glashko, T. S., & Derev’yanko, L. M. (2010) Changes in the properties of dark gray weakly regraded soil under the infl uence of age-old use of arable land. Agroekologichnij zhurnal, 2, 58–63 (in Ukrainian).

Klimenko, N. A. (1990) Soil regimes of hydromorphic soils of the Polesye of the USSR. Kyev: USHA, 176 pp. (in Russian).

Kovda, V. A. (1973) Fundamentals teaching of soil, 2. Moscow: Nauka, 468 pp. (in Russian).

Kovda, V. A. (1974) Biosphere, soils and their use. Moscow, 128 pp. (in Russian).

Kondrateva, E. V. (1971) By the characteristics of the soil on the binomial rocks Valtayskoy Hill. Biogeohimicheskie processy v podzolistyh pochvah. Leningrad: Nauka, 168–187 (in Russian).

Krupenikov, I. A. (1981) History of Soil Science. Moscow: Nauka, 327 pp. (in Russian).

Neunilov, B. A., & Havkina, N. V. (1968) The study of the rate of decomposition and the processes of transformation in soil of an organic substance labeled with C14. Pochvovedenie, 2, 103–108 (in Russian).

Novosad, K. B., & Gava, D. V. Evolution of Chernozem typical of the forest-steppe of Ukraine under various phytocoenoses. Visn. HNAU. Ser. Gruntoznavstvo, agrohimiya, zemlerobstvo, lisove gospodarstvo. Harkiv, 2008, 2, 160–167 (in Ukrainian).

Pogrebnyak, P. S. (1968) General forestry. Moscow: Kolos, 400 pp. (in Russian).

Ponomareva, V. V., & Plotnikova, T. A. (1980) Humus and soil formation. Leningrad: Nauka, 222 pp. (in Russian).

Pedology (1969). I. S., Kauricheva, & I. P., Grechina (Ed.). Moscow: Kolos, 543 pp. (in Russian).

Rode, A. A. (1947) Soil-forming process and soil evolution. Moscow: OGIZ, 142 pp. (in Russian).

Topolnij, S. F . (2008) The climate of chernozems and the problems of their classifi cation and division of the territory into the forest-steppe and the steppe. Visn. HNAU. Ser. Gruntoznavstvo, agrohimiya, zemlerobstvo, lisove gospodarstvo. Harkiv, 2, 155–159 (in Ukrainian).

Celisheva, L. K., & Dajneko, E. K. (1966) Essay on Soils of Streletsky area of the Central Chernozem Reserve. Trudy Centralno-Chernozemnogo zapovednika. Moscow,Vyp. X, 154–187 (in Russian).

Chendev, Yu. G., Aleksandrovskij, A. L., Hohlova, O. S., Smirnova, L. G., Novyh, L. L., & Dolgih, A. A. (2011) Anthropogenic evolution of gray forest-steppe soils in the southern part of the Central Russian Upland. Pochvovedenie, 1, 3-15 (in Russian).




DOI: http://dx.doi.org/10.30970/vgg.2017.51.8895

Посилання

  • Поки немає зовнішніх посилань.


ISSN: 2078-6441 (Print)

          2415-7201 (Online)

Усі статті поширюються на умовах ліцензії Creative Commons “Із зазначенням авторства – 4.0 міжнародна” (CC BY 4.0)