METODYKA DATOWANIA W ARCHEOLOGII WCZESNEGO ŚREDNIOWIECZA ZACHODNIEJ UKRAINY

Анотація

Jednym z głównych zadań archeologa rozpoznającego relikty minionej rzeczywistości jest odpowiedź na pytanie o czas, w którym istniała. Niniejsza rozprawka poświęcona jest właśnie zagadnieniu chronologii w archeologii. Przedmiotem rozważań są metody oraz – w mniejszym stopniu – podstawy datowania materialnych pozostałości trwającego siedem i pół stulecia wczesnego średniowiecza (V/VI w. – połowa XIII w.; kultury: praska, rajkowska i staroruska) na zachodnich ziemiach współczesnej Ukrainy.

Archeolog mediewista w postępowaniu prowadzącym do ustalenia wieku stanowisk archeologicznych, warstw kulturowych, obiektów nieruchomych i zabytków ruchomych posługuje się rozmaitymi metodami. Datować może bezpośrednio (po przeprowadzeniu odpowiednich analiz) lub pośrednio (w oparciu o określenie chronologii kontekstu). Rozróżnia datowanie relatywne oraz absolutne. Każda z metod wyznaczania chronologii w archeologii ma właściwe sobie ograniczenia. Zatem oczywista jest konieczność kompensowania – w miarę możliwości – niedostatków poszczególnych sposobów przez zastosowanie jednego lub kilku innych w celu uwiarygodniania wyników datowań.

Omówione są dwie grupy sposobów datowania oraz przedstawione przykłady ich zastosowania. Pierwszą określić można jako grupę metod humanistycznych, a zaliczają się do niej: stratygraficzna i kartograficzna, typologiczna, historyczna, importów oraz powiązana z dwiema ostatnimi numizmatyczna. Druga to grupa metod przyrodniczych, należą zaś do niej: dendrochronologiczna, radiowęglowa, termoluminescencyjna oraz archeomagnetyczna (paleomagnetyczna).

Słowa kluczowe: wczesne średniowiecze, zachodnia Ukraina, metodyka datowania.